Halloween deixou en segundo plano a unha das festas máis antigas que se coñecen: o Samaín. Aínda que o certo é que esta tradición aínda se segue celebrando nalgúns territorios. E non fai falta irse moi lonxe, pois un deles é Galicia.
Contámosche cal é a orixe deste costume e en que consiste. Que é o Samaín e cal é a súa orixe?
Na noite do 31 de decembro, as portas do máis aló ábrense para que os mortos visiten o mundo dos vivos. Unha tradición que moitos pensan que chegou co que hoxe en día se coñece como Halloween. Pero esta crenza é incerta. A súa orixe remóntase a hai máis de 3000 anos, coa celebración do Samaín.
Samaín provén da palabra gaélica ‘Samhain’, que literalmente significa 'fin do verán'. É unha festa na que os celtas conmemoraban o cambio de estación (de verán a inverno). Unha data que coincidía co final da tempada de colleita e dábase comezo a un novo ciclo. Pero, aínda que pareza que todo estaba bañado por un ambiente festivo, o certo é que o Samaín garda un lado en grao sumo escuro.
Críase que, durante esa noite, as almas dos defuntos volvían ao mundo dos vivos. Os mortais utilizaban máscaras e disfraces co fin de escorrentar aos espíritos malignos. Tamén deixaban alimentos nas portas das casas para contentar aos mortos. Por iso é polo que agora os nenos xoguen a ‘Truco ou trato?’ en Halloween.
Igualmente, era habitual deixar o lume aceso e a mesa sen recoller despois da cea, por se as pantasmas entraban nos fogares. Os investigadores aseguran que Halloween é unha variación do Samaín da cultura celta. Celebrábase principalmente en Irlanda, pero tamén noutros territorios. Un deles é Galicia. A chegada dos romanos e do cristianismo conseguiu que moitas destas tradicións celtas acabasen desaparecendo, dando paso así a outras festividades de carácter relixioso, como o Día de Todos os Santos.
Con todo, Rafael López Loureiro, mestre de escola en Cedeira (A Coruña), comprobou que esta festividade non se extinguiu en Galicia e que moitas dos costumes que caracterizan a esta festa séguense facendo. Os rituais druídicos do Samaín e o poder das fogueiras
Son moitas as curiosidades que rodean esta festa. Os rituais druídicos é unha delas.
Os druídas eran homes con autoridade nos antigos pobos celtas e galos. Podían exercer de sacerdotes, profesores ou xuíces. Dise que, durante a noite do 31 de outubro, os druídas eran os encargados de celebrar a festa celta para honrar aos devanceiros. Para iso, realizábanse diversos ritos, como recoller bagas de visgo para preparar apócemas. Así mesmo, realizaban prognósticos sobre o futuro das colleitas e dos pobos.
Outra dos costumes que tiñan os druídas era a de amontoar as ramas “sacras” e acender fogueiras á tardiña. Críase que, desta forma, poderíase afastar ás pantasmas.
Cabazas para espantar aos espíritos durante o Samaín. O ritual de adornar as casas con cabazas con caras terroríficas non é algo que trouxese Halloween. Xa existía no Samaín, pero, por aquel entón, non se cultivaba esta hortaliza nas hortas galegas e, no seu lugar, utilizábanse nabos. Estes baleirábanse e no interior colocábase carbón ardendo. Pretendíase guiar as almas dos familiares, pero tamén protexerse dos espíritos malignos. Co paso do tempo, apareceron as cabazas. Os veciños dábanlles forma de caveira e colocábaselles unha vela no seu interior para afastar aos mortos do fogar. Por iso, en Halloween é típico decorar as casas con este alimento.
A aparición de fadas e outros seres máxicos. No Samaín non só críase na existencia de espíritos, tamén de fadas e trasgos. Ao abrir a porta dos dous mundos, pensábase que tamén podían entrar estes seres máxicos. Por iso, había que ter moito coidado a quen se lle abría a porta o 31 de outubro. A lenda conta que, se o visitante era un fada, a familia tería sorte durante o ano seguinte. En cambio, se era un trasgo, pasaría unha tempada de penurias e infortunios.
Santa Compaña, a lenda galega máis terrorífica do Samaín. Santa Compaña é unha das lendas galegas máis famosas que viran en torno ao Samaín. A historia conta que o 31 de outubro, un grupo de defuntos vestidos de branco e con cirios nas mans paséanse polas rúas dos pobos. O máis curioso é que quen lles guía non é un morto, senón un vivo, que anunciará a morte á primeira persoa coa que se cruzamento. Por este motivo, evitábase custe o que custe saír de casa esa noite.
Por que creceu tanto o Samaín en Galicia nos últimos anos? Halloween gañou unha gran popularidade en toda España nos últimos anos. Tamén en Galicia, aínda que alí optouse por seguir chamándolle Samaín, co obxectivo de non perder os costumes e poñer en alza os valores culturais que caracterizan ao territorio. As iniciativas por parte de institucións e de diversas asociacións conseguiron que os galegos manteñan vivo o Samaín e asóciese como un signo distintivo desta terra.
Ningún comentario:
Publicar un comentario